afb. GAHt (Koos Post), november 1980
Oude Dieze 1
De Boerendans
Gezien vanuit de Peperstraat "Het Amadeirohuis" (voormalig clubhuis van de Stichting Oeteldonksche Club van 1882) met daarnaast het Volderstraatje.
Stadsarchief (0003056)
Achter de voorgevel
Amalia-bewaarschool
door Henny Molhuysen|
Honderd jaar geleden telde 's-Hertogenbosch zeven bewaarscholen, met 33 onderwijzeressen en 18 helpsters. Beneden de zes jaar telde men er 655 jongens en 940 meisjes. Boven de zes jaar waren er 55 jongens en 104 meisjes. Eén van deze scholen bevond zich achter de voorgevel van: Oude Dieze 1. De allerkleinste Bosschenaren die onderwijs volgden was de jeugd tussen de twee en zeven jaren op de bewaarscholen. Hoewel, 'onderwijs'? Er werd voornamelijk toezicht uitgeoefend. Rijks- of gemeentelijke subsidies kregen deze scholen niet: de ouders moesten voor de kosten opdraaien. De Amalia-bewaarschool stond op de hoek van de Oude Dieze en het Volderstraatje. Het was een moderne school, een Frobelschool. Zo werd er bijvoorbeeld ieder half uur iets aan lichamelijke ontspanning gedaan; hetzij door gymnastische oefeningen, hetzij door spel in de open lucht. De Amalia-bewaarschool was in hoofdzaak bestemd voor kinderen van protestanten, 'uit den arbeidenden stand'. Maar er werden ook joodse kinderen toegelaten en katholieken, die blijkbaar bewust voor deze school kozen, want aan katholieken bewaarscholen had 's-Hertogenbosch geen gebrek! Een gediplomeerde leerkracht, 'eene beschaafde onderwijzeres die eene akte bezit voor het houden eener bewaarschool en voor nuttige handwerken' stond aan het hoofd van de school. Zestig jaar geleden scheen toch het aantal leerlingen van de bewaarschool terug te lopen. Dominee Meindersma deed in december 1937 het voorstel 'om te overwegen een verzoek te doen aan de Diaconie ter overname van alle bezittingen met alle daaruit voortkomende verplichtingen'. Toch liep het anders en volgden er gesprekken met het plaatselijk departement van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Uiteindelijk kregen deze gesprekken pas in 1948 resultaat. Er werd kennelijk gewacht tot de hoofdleidster, mej. Meyer, 60 jaar zou zijn geworden in oktober 1948. Daarna viel de school voortaan onder het bestuur van 't Nut. Tien jaar geleden was de Oeteldonkse Club eigenaar van de voormalige bewaarschool. Zij vestigde er haar Amadeirohuis. Dit leverde onder meer problemen met de buurt op: er werd te hard en nadrukkelijk muziek gemaakt en het héle jaar door carnaval is wel wat veel! Het stadsbestuur trad op en bepaalde in 1985 dat er slechts muziek gespeeld mocht worden als er geluidswerende maatregelen getroffen zouden zijn. Er werd toch ontheffing verleend voor carnaval 1986, maar daarna was het snel voorbij met het Amadeirohuis. Enkele maanden later kocht de gemeente het pand om het een nieuwe bestemming te geven: er wordt in gewoond of het krijgt een gecombineerde woon- en kantoorbestemming. De voormalige bewaarschool is thans geheel verbouwd, terwijl er aan de achterzijde nieuwbouw plaatsgevonden heeft. En er wordt weer gewoond! |
Brabants Dagblad donderdag 14 oktober 1993
Sasse van Ysselt
De Boerendans
|
(No. 1) Dit huis, dat aanvankelijk 't Cofferen heette (zie Reg. n°. 532 f. 303), werd omstreeks het begin der 16e eeuw van
| 250 |
|
de kinderen van Rutger Janszn van Meyelsvoirt gekocht door den broodbakker Arnd Vastaerts Arndszn. Diens vrouw was Cornelia, dochter van Claes Roelofs Brueszn, welke hem twee kinderen schonk: Roelof, den lienwatier en Elisabeth, de echtgenoote van Jacob Peters Jacobszn. Na doode hunner ouders verdeelden die kinderen in 1559 (Reg. n°. 647 f. 493) hunne ouderlijke nalatenschappen en toen werd daarbij toegescheiden aan Roelof het hierbedoeld huis, dat alstoen gezegd werd te zijn een huis met erf en ledige plaats, met de daarop zich bevindende timmeragie, staande aan de Ververstraat tusschen het Voldersstraatje ex uno en het huis der erfgenamen van Willem van Emmerick ex alio en zich achterwaarts uitstrekkende tot over de daarachter vlietende Dieze. Genoemde Roelof Vastaerts verkocht daarop 6 Maart 1559 dit huis aan den broodbakker Henrick, zoon van Henrick Emontszn, wiens kinderen Henrick en Aleid, huisvrouw van Peter Aben, alsmede de voogden over zijn minderjarig kind Andries vervolgens 28 December 1574 (Reg. n°. 225 f. 87 vso) 3/4 in dat huis, - hetwelk alstoen gezegd werd te zijn: huis erf, plaats en achteruitgang met steenen brug en achterhuis, staande en gelegen tusschen het Volrestraetken ex uno en het huis, eertijds der kinderen van Adriaan Stamelaert van Uden, daarna der erven van Willem van Emmerick, nu van Catharina, wed. van Rover Henrickszn en hare kinderen, ex alio en zich achterwaarts uitstrekkende over de Dieze tot aan het erf van mr. Paulus, zoon van mr. Raso Raessenszn, - verkochten aan Henrick, zoon van Henrick Lucaszn.
Thans is dit huis 1) de Amaliabewaarschool.
| 251 |
| Noten | |
| 1. | Men zie hierover nog Reg. no. 519 f. 337 vso. |
De voorname Huizen en Gebouwen van 's-Hertogenbosch II (1910) 250-251
Artikelen
| 1993 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : Amalia-bewaarschoolBrabants Dagblad donderdag 14 oktober 1993 |
Adresboeken
Oude Dieze 1
Oude Dieze F 165 (????)
Oude Dieze F 162 (1880)
| 1881 | G. Portheine (onderwijzeres) - wed. J. Portheine (partikuliere) - H.A. Witlokx (barbier) |
| 1908 | J.G. Gerritsen - G. Portheine (directrice Amalia-bewaarschool) - wed. H. Portheine-Gerritsen |
Oude Dieze 1 (1909)
| 1910 | G. Portheine (directrice Amalia-bewaarschool) - wed. H. Portheine-Gerritsen |
| 1928 | wed. H.J. van der Horst - wed. M.H. van der Horst |
Bossche Encyclopedie |